Bloğumu biraz kurcaladıysanız hedef koyma karşıtı olmasam da hedefleri madde madde yazmaya epey bir karşı olduğumu biliyorsunuzdur. İlla madde madde yazacaksak da bunu başkalarının göreceği yerlerden saklamak daha iyi. Bakınız: Hedeflerime Neden Ulaşamıyorum? O yüzden kişisel olarak ne hedefler koyduğumu burada yazmayacağım ama ne gibi hedefler konulabileceğine dair örnekler vereceğim. Bu yazı daha ziyade “nasıl hedef konulur” temalı olacak, sadece Ramazan için değil, başka bağlamlar kapsamında da okuyabilirsiniz. Bu arada geçen yazımda bahsettiğim Productive Muslim yazılarının bazılarının Türkçeye çevrildiği bir site buldum. Mutlaka bir göz atın derim.
1- Kategorilerle İşe Başlayın
Nereden başlayacağımızı bilmiyorsak kategorilerle işe girişmek işimizi kolaylaştıracaktır. Oradan buradan hedefler koymak yerine beyin fırtınası adına zihnimizde başlıklar oluşturabiliriz. Zihninizde bir şeyler uyandırması için aklıma gelen başlıkları yazıyorum: Ruhani hedefler, işlerimizle alakalı hedefler, aileyle ilgili hedefler, sosyal hayatla ilgili hedefler, sağlıkla ilgili hedefler, iyi oluşumuzda ilgili hedefler... İster hepsinden ister birkaçından ister daha da fazlasından birer ikişer hedef seçebilirsiniz.
1- Kategorilerle İşe Başlayın
Nereden başlayacağımızı bilmiyorsak kategorilerle işe girişmek işimizi kolaylaştıracaktır. Oradan buradan hedefler koymak yerine beyin fırtınası adına zihnimizde başlıklar oluşturabiliriz. Zihninizde bir şeyler uyandırması için aklıma gelen başlıkları yazıyorum: Ruhani hedefler, işlerimizle alakalı hedefler, aileyle ilgili hedefler, sosyal hayatla ilgili hedefler, sağlıkla ilgili hedefler, iyi oluşumuzda ilgili hedefler... İster hepsinden ister birkaçından ister daha da fazlasından birer ikişer hedef seçebilirsiniz.
2- Hedefleri Somutlaştırın.
Benim asıl amacım şimdiki versiyonumu güncellemek. En modern tabirle. Hem maddi hem de manevi olarak gelişmek. Fark etmişsinizdir ki oldukça soyut. Kendimi geliştirmek istiyorum deyip işin içinden sıyrılamam.
Gelişimden kastım ne? Daha iyi olmak benim için ne anlama geliyor? Ne istediğinizi olabildiğince somutlaştırın. Mesela Ramazan’da Kuran’ı hayatınıza daha çok dahil etmek istiyorsunuz diyelim. Somut bir hedef sure ezberi yapmak olabilir. Kaç tane sure, kaç tane ayet ezberlemek istiyorsunuz? Yine somut bir hedef meal bitirmek olabilir. Hatim yapmak olabilir. Mukabelelere gitmek olabilir. Belirsiz cümleleri ölçülebilir, gözlenebilir ve takip edilebilir hedeflere dönüştürün.
3- Hedeflerinizi Sınırlandırın
Söz konusu gayret sarf edip iyi işler yapmaya çalışmak olunca “sky is the limit” diyemiyoruz. Şimdi eğri oturup doğru konuşalım. Evet, elbette süper bir insan olmak istiyoruz. Ama sürdürülebilir hedefler için gerçekçi olmamız şart. Daha ilk haftadan havlu atmanın, düzeni sürdürememenin en büyük nedeni kendimize fazlaca yük bindirmemiz. Kafanızdaki hedef listesini en azından yarıya indirin. Yapabileceğimizi sandıklarımız yapabileceklerimizin en az iki katı. Bu hataya düşmeyin sonra hevesiniz kırılır. Durun. Yapmayın. Şimdi yavaşça listenizden fazla maddeleri çıkarın. Vakit geçtikçe ve kendi düzeninize iyice uyum sağlayınca diğer hedefleri de gündeme getirebilirsiniz. Şimdilik acele etmeyin.
4- Hareket Planı Oluşturun
Hedeflerimize ulaşmak için ne yapmamız gerekiyor? Günlük, haftalık planlar oluşturun. İbadetin düzenli olanı makbuldür hesabı her gün hedefinize ulaşmak için karınca kararınca bir şeyler yapın. Neler yapacağınızı da önceden belirleyin. Mesela günde on sayfa Kuran okumak, namazlardan sonra tespih çekmek, her gün işinizle alakalı en az yarım saat çalışmak, günde en az beş sünneti yerine getirmek...
5- Aksiliklere Hazırlıklı Olun
Aksilik demek illa ki dışarıdan bir etkenin rutininizi bozması anlamına gelmiyor. Bazen canınız hiçbir şey yapmak istemeyebilir. Bu gibi durumlar için kendinize esneklik tanıyın. Mesela günde on sayfa Kuran okuma hedefi koydunuz diyelim. Ama o gün çok bitkindiniz, on sayfa okuyacak halde değildiniz. Tamamen terk etmemek adına en azından bir sayfa okuyacak ve kalanını diğer günler telafi edecek şekilde planınızı yeniden düzenleyebilirsiniz. Alt limit koymak esneklik adına güzel bir uygulama. Ama her gün alt limitinizi tamamlar tamamlamaz bırakmayın. Bu daha ziyade en kötü durum senaryonuz olsun.
Planınızın size ağır geldiğini fark ettiyseniz hafifletin. Bunun için vicdan azabı duymayın. Amacınız iyi şeyleri düzenli bir şekilde yapmak. Bir süre sonra hepten bırakmanıza neden olacak ağır bir plan mantıklı değil. Eğer ki planınızın hafif geldiğini hissediyorsanız ağırlaştırmak için acele etmeyin. Hafif bir sırt çantası yürüdükçe ağırlaşır unutmayın.
6- Sürecinizin Takipçisi Olun
Kendi başınızasınız ve yalnızca kendinizle yarışıyorsunuz. Kaytarmak oldukça kolay. Bahaneler bulmak. Vazgeçmek. Bunları önlemek adına en azından bir takip sistemi oluşturun. Bunun için eski usül bir deftere tablo çizebilirsiniz, günlük listelerinizi tamamladığınızda bir işaret koyabilirsiniz. Ya da benim tavsiyem bunun için telefon uygulamalarından yararlanmak. Tavsiye ettiğim bir uygulama türü: Alışkanlık Takibi Programları (ios/android). Yapmanız gerekenleri madde madde ekliyor ve yaptıkça tik atıyorsunuz. Yazıp çizerek motive oluyorsanız o şekilde de yapabilirsiniz ama beyninizin yazıp çizmeye harcadığınız emeği hedeflerinize ulaşmak olarak algılama ihtimali var, dikkatli olun.
Eğer kendi takibinizi yapmanın yeterli olmayacağını düşünüyorsanız bir tanıdığınıza, arkadaş grubunuza, ailenizden birine de kontrol ettirebilirsiniz. En güzeli arkadaş grubuyla olur sanırım. Hem birbirinizi gaza getirmiş hem de güzel bir kontrol mekanizması oluşturmuş olursunuz.
7- Kendinize Ufak Ödüller Verin
Elbette asıl mükafatı Allah’tan bekleyeceğiz ama nihayetinde aciz insanlarız ve biraz iteklenmeye ihtiyacımız var. Ufak tefek de olsa kendinizi ödüllendirmekten çekinmeyin. Bu tamamen kişisel tercihlerinize ve ne gibi şeyleri ödül olarak gördüğünüze bağlı. Mesela benim için kurallarıma uygun geçen bir günün sonunda fıstıklı çikolata güzel bir ödül olabilir. Bir haftalık düzenlilikten sonra pizza. Ya da Ramazan boyunca düzeni devam ettirdiğim için kendime yeni bir ayakkabı alabilirim. Zorluk seviyeleriyle ödüllerin orantılı olmasına, ödüllerin ihtiyacınız olan, zaten alacağınız şeyler olmamasına dikkat edin. Sizin için biraz lüks olmalı. Bu arada ödülün illa maddi olmasına da gerek yok. Bir yere gezmeye gitmek, açıp bir film izlemek, öğlen bir saat fazladan uyumak filan gibi şeyler de olabilir.
Benim asıl amacım şimdiki versiyonumu güncellemek. En modern tabirle. Hem maddi hem de manevi olarak gelişmek. Fark etmişsinizdir ki oldukça soyut. Kendimi geliştirmek istiyorum deyip işin içinden sıyrılamam.
Gelişimden kastım ne? Daha iyi olmak benim için ne anlama geliyor? Ne istediğinizi olabildiğince somutlaştırın. Mesela Ramazan’da Kuran’ı hayatınıza daha çok dahil etmek istiyorsunuz diyelim. Somut bir hedef sure ezberi yapmak olabilir. Kaç tane sure, kaç tane ayet ezberlemek istiyorsunuz? Yine somut bir hedef meal bitirmek olabilir. Hatim yapmak olabilir. Mukabelelere gitmek olabilir. Belirsiz cümleleri ölçülebilir, gözlenebilir ve takip edilebilir hedeflere dönüştürün.
3- Hedeflerinizi Sınırlandırın
Söz konusu gayret sarf edip iyi işler yapmaya çalışmak olunca “sky is the limit” diyemiyoruz. Şimdi eğri oturup doğru konuşalım. Evet, elbette süper bir insan olmak istiyoruz. Ama sürdürülebilir hedefler için gerçekçi olmamız şart. Daha ilk haftadan havlu atmanın, düzeni sürdürememenin en büyük nedeni kendimize fazlaca yük bindirmemiz. Kafanızdaki hedef listesini en azından yarıya indirin. Yapabileceğimizi sandıklarımız yapabileceklerimizin en az iki katı. Bu hataya düşmeyin sonra hevesiniz kırılır. Durun. Yapmayın. Şimdi yavaşça listenizden fazla maddeleri çıkarın. Vakit geçtikçe ve kendi düzeninize iyice uyum sağlayınca diğer hedefleri de gündeme getirebilirsiniz. Şimdilik acele etmeyin.
4- Hareket Planı Oluşturun
Hedeflerimize ulaşmak için ne yapmamız gerekiyor? Günlük, haftalık planlar oluşturun. İbadetin düzenli olanı makbuldür hesabı her gün hedefinize ulaşmak için karınca kararınca bir şeyler yapın. Neler yapacağınızı da önceden belirleyin. Mesela günde on sayfa Kuran okumak, namazlardan sonra tespih çekmek, her gün işinizle alakalı en az yarım saat çalışmak, günde en az beş sünneti yerine getirmek...
5- Aksiliklere Hazırlıklı Olun
Aksilik demek illa ki dışarıdan bir etkenin rutininizi bozması anlamına gelmiyor. Bazen canınız hiçbir şey yapmak istemeyebilir. Bu gibi durumlar için kendinize esneklik tanıyın. Mesela günde on sayfa Kuran okuma hedefi koydunuz diyelim. Ama o gün çok bitkindiniz, on sayfa okuyacak halde değildiniz. Tamamen terk etmemek adına en azından bir sayfa okuyacak ve kalanını diğer günler telafi edecek şekilde planınızı yeniden düzenleyebilirsiniz. Alt limit koymak esneklik adına güzel bir uygulama. Ama her gün alt limitinizi tamamlar tamamlamaz bırakmayın. Bu daha ziyade en kötü durum senaryonuz olsun.
Planınızın size ağır geldiğini fark ettiyseniz hafifletin. Bunun için vicdan azabı duymayın. Amacınız iyi şeyleri düzenli bir şekilde yapmak. Bir süre sonra hepten bırakmanıza neden olacak ağır bir plan mantıklı değil. Eğer ki planınızın hafif geldiğini hissediyorsanız ağırlaştırmak için acele etmeyin. Hafif bir sırt çantası yürüdükçe ağırlaşır unutmayın.
6- Sürecinizin Takipçisi Olun
Kendi başınızasınız ve yalnızca kendinizle yarışıyorsunuz. Kaytarmak oldukça kolay. Bahaneler bulmak. Vazgeçmek. Bunları önlemek adına en azından bir takip sistemi oluşturun. Bunun için eski usül bir deftere tablo çizebilirsiniz, günlük listelerinizi tamamladığınızda bir işaret koyabilirsiniz. Ya da benim tavsiyem bunun için telefon uygulamalarından yararlanmak. Tavsiye ettiğim bir uygulama türü: Alışkanlık Takibi Programları (ios/android). Yapmanız gerekenleri madde madde ekliyor ve yaptıkça tik atıyorsunuz. Yazıp çizerek motive oluyorsanız o şekilde de yapabilirsiniz ama beyninizin yazıp çizmeye harcadığınız emeği hedeflerinize ulaşmak olarak algılama ihtimali var, dikkatli olun.
Eğer kendi takibinizi yapmanın yeterli olmayacağını düşünüyorsanız bir tanıdığınıza, arkadaş grubunuza, ailenizden birine de kontrol ettirebilirsiniz. En güzeli arkadaş grubuyla olur sanırım. Hem birbirinizi gaza getirmiş hem de güzel bir kontrol mekanizması oluşturmuş olursunuz.
7- Kendinize Ufak Ödüller Verin
Elbette asıl mükafatı Allah’tan bekleyeceğiz ama nihayetinde aciz insanlarız ve biraz iteklenmeye ihtiyacımız var. Ufak tefek de olsa kendinizi ödüllendirmekten çekinmeyin. Bu tamamen kişisel tercihlerinize ve ne gibi şeyleri ödül olarak gördüğünüze bağlı. Mesela benim için kurallarıma uygun geçen bir günün sonunda fıstıklı çikolata güzel bir ödül olabilir. Bir haftalık düzenlilikten sonra pizza. Ya da Ramazan boyunca düzeni devam ettirdiğim için kendime yeni bir ayakkabı alabilirim. Zorluk seviyeleriyle ödüllerin orantılı olmasına, ödüllerin ihtiyacınız olan, zaten alacağınız şeyler olmamasına dikkat edin. Sizin için biraz lüks olmalı. Bu arada ödülün illa maddi olmasına da gerek yok. Bir yere gezmeye gitmek, açıp bir film izlemek, öğlen bir saat fazladan uyumak filan gibi şeyler de olabilir.
8- Dua Edin
Hiçbir şey Allah’ın iradesi dışında gerçekleşmez. Güç, irade, devamlılık için Allah’a dua edin. Amacımız sahih, daha iyi biri olmak istiyoruz, Allah bize değişebilmek, daha iyi Müslümanlar, daha iyi insanlar olabilmemiz için güç versin inşallah.
Diyorum ve bugünlük bitiriyorum. Görüşmek üzere sevgili okurlar. Hayırlı Ramazanlar!